Bưởi da xanh là giống bưởi ngon nổi tiếng, đã và đang được người tiêu dùng ưa chuộng bởi những đặc điểm ưu việt của nó: ngon ngọt, dễ tróc, ráo, màu sắc con tép hấp dẫn... nhưng hiện nay nguồn cung bưởi da xanh cho thị trường cũng còn lắm điều người tiêu dùng chưa hài lòng, trong số đó có yếu tố ngoại hình mẫu mã và độ đồng đều về chất lượng.

Về thị trường, bưởi da xanh đang có thị trường tiêu thụ rộng lớn, bao gồm thị trường nội địa và xuất khẩu. Ở thị trường nội địa bưởi da xanh có nhu cầu tiêu thụ ở hầu khắp các tỉnh thành trong nước, các thị trường đang tiêu thụ mạnh nhất là TP.HCM và Hà Nội. Ở thị trường TP.HCM, Hà Nội và nhiều đô thị ở các tỉnh thành khác, trái bưởi da xanh có mặt trong các siêu thị, tại các shop trái cây cao cấp, tại các chợ và rất nhiều điểm bán lẻ khác dọc trên đường phố. Nhìn chung người tiêu dùng các tỉnh phía Nam đã biết khá nhiều về bưởi da xanh, nhất là TP.HCM, ở khu vực phía Bắc người tiêu dùng cũng đang dần làm quen với giống bưởi này. Nhu cầu thị trường nội địa đối với bưởi da xanh đang có xu hướng gia tăng nhanh, trong 2 năm gần đây, thị trường Hà Nội đang tỏ ra là nơi có tiềm năng lớn về tiêu dùng bưởi da xanh được sản xuất từ các tỉnh ĐBSCL, nhất là có nguồn gốc ở Bến Tre. Chủ vựa bưởi da xanh Hương Miền Tây (xã Phước Mỹ Trung, Mỏ Cày, Bến Tre), một trong số các vựa thu mua bưởi da xanh lớn ở khu vực ĐBSCL cho biết có đến 90% trong tổng sản lượng bưởi của vựa này cung cấp cho thị trường Hà Nội. Giá bưởi da xanh biến động rất lớn tùy thuộc vào từng thị trường, chất lượng trái và mùa vụ. Đối với loại trái từ 1,5 kg đến 2 kg, dạng trái cân đối, vỏ trái không bị rám nắng, sâu bệnh ... gây hại, vào lúc trái vụ (tháng 4-tháng 6) giá bán lẻ tại Hà Nội, TP.HCM ... đạt 40.000-60.000đ/trái, giá bán tại vườn Bến Tre, Tiền Giang vào thời gian này khoảng 15.000-16.000 đ/kg. Nhìn chung yếu tố mùa vụ vẫn có tác động khá mạnh đến giá cả bưởi da xanh, các tháng 4-7 bưởi da xanh thường đạt giá cao, các tháng 10-12 giá thường giảm xuống thấp, chủ yếu do vào thời gian chính vụ thu hoạch bưởi da xanh và đây cũng là thời kỳ bưởi ở các miền trong nước cũng vào mùa. Tuy nhiên ngay cả khi vào vụ thu hoạch chính, chịu sự cạnh tranh của các giống bưởi ngon khác như: bưởi Phúc trạch, bưởi Diễn, bưởi thanh trà ... , đối với những trái bưởi da xanh đúng giống, ngoại hình trái đẹp vẫn không bị tuột giá nhanh như các giống bưởi khác, bởi lẽ tổng cung bưởi da xanh hiện chưa đáp ứng đuợc tổng cầu thị trường về giống bưởi đặc sản này. Đối với thị trường xuất khẩu, bưởi da xanh hiện đang là đối tượng săn lùng của không ít doanh nghiệp thu mua xuất khẩu. Trong thời gian qua bưởi da xanh đã tham gia xuất khẩu sang thị trường Hồng Kông, Singapore ...., tuy nhiên sản lượng xuất khẩu còn quá nhỏ bé, chỉ chiếm khoảng 1-2% so với sản lượng sản xuất và cũng đang nằm trong tình trạng cung không đủ cầu. Cái khó của trái bưởi da xanh tham gia thị trường xuất khẩu vẫn là chất lượng trái bưởi hàng hóa có vấn đề về độ đồng đều của ngoại hình trái cũng như chất lượng con tép bên trong.

 Về nguồn cung, ở nước ta bưởi da xanh được trồng chủ yếu tại Bến Tre và một số tỉnh ĐBSCL. Bến Tre được xem lài cái nôi của nghề trồng bưởi da xanh, ở đây có nhiều vườn bưởi trên 10 năm tuổi vẫn cho trái đạt năng suất cao, chất lượng tốt. Theo nhận định của giới thương lái và kinh doanh bưởi da xanh, nguồn cung cấp bưởi da xanh chất lượng cao là các vùng trồng bưởi da xanh ở huyện Châu Thành, Mỏ Cày, Chợ Lách của tỉnh Bến Tre. Trong 5 năm gần đây, diện tích trồng bưởi có xu hướng tăng nhanh ngay tại Bến Tre cũng như một số tỉnh như Tiền Giang, Vĩnh Long, Đồng Tháp..... Riêng Bến Tre hiện có khoảng 2,5 ngàn ha trồng bưởi da xanh, chương trình phát triển bưởi da xanh của tỉnh sẽ đạt 4 ngàn ha trong 2 năm tới. Diện tích trồng bưởi da xanh tăng nhanh, theo đó sản lượng cung cấp cho thị trường cũng tăng theo, tuy nhiên sản xuất bưởi da xanh hiện đang nổi lên vấn đề cần quan tâm đó là chất lượng trái rất không đồng đều: trái bưởi có hình dạng không ổn định, kích cỡ trái khác biệt lớn, màu sắc vỏ trái không đồng nhất, đặc biệt là chất lượng bên trong như màu sắc con tép trái thì hồng, trái thì hồng nhạt, trắng ngà ..., hương vị cũng khác nhau; trái có hạt quá nhiều, trái không hạt .v.v. Đây thực sự là điều rất băn khoăn lo lắng không chỉ của nhà vườn, giới buôn bán bưởi mà người tiêu dùng cũng rất e ngại khi chọn mua bưởi da xanh. Không ít nhà vườn trồng bưởi biết vậy nhưng đang phải bó tay, bởi yếu tố sâu xa có tác động lớn là họ đã mua nhầm giống, đốn bỏ vườn bưởi để trồng lại may ra có cơ hội cải thiện chất lượng trái, nhưng đây là điều không dễ thực hiện, nhất là những nông hộ thiếu vốn đầu tư. Trong thực tế, nhà vườn khi quyết định trồng bưởi họ có xem xét đến giá cả và năng suất cây trồng. Xét về mặt năng suất, bưởi da xanh không thua kém nhiều giống bưởi khác kể cả bưởi năm roi và bưởi lông Cổ cò. Chính vì giá cả hấp dẫn, thường cao hơn nhiều giống bưởi khác, trong điều kiện vẫn đạt năng suất nên nhiều nhà vườn đang có xu hướng chuyển sang trồng bưởi da xanh. Tuy nhiên điều mà nhà vườn cần phải thấy là không phải ai cũng có bưởi da xanh bán được giá cao do chất lượng bưởi cung ứng cho thị trường có khoảng cách chênh lêch khá lớn. Trong thực tế, nhiều nhà vườn không am hiểu về giống, kỹ thuật canh tác..., sản xuất ra được trái bưởi, có sản lượng nhưng chất lượng không đạt nên thường bị thương lái chê và tất nhiên là giá rất thấp. Không ít nhà vườn ở Tiền Giang chỉ bán được bưởi da xanh với giá chỉ 6.000-9.000 đ/kg đối với trái to trên 1,5 kg, trong khi đó nhà vườn Bến Tre vẫn bán được giá 12.000-14.000đ/kg ngay cùng thời điểm và cùng trọng lượng trái.

Vấn đề mấu chốt để có thể cải thiện chất lượng của trái bưởi da xanh là khâu chọn giống và kỹ thuật canh tác. Để có được một khối lượng bưởi da xanh đủ lớn cung ứng cho thị trường có độ đồng đều cao về chất, nhất thiết phải chú trọng hơn nữa khâu qui hoạch vùng trồng, chọn giống, công tác tổ chức sản xuất, thực hiện đồng bộ tiêu chuẩn hàng hóa.

Ths. Đoàn Hữu Tiến - Viện cây ăn quả Miền Nam